امید به زندگی

چند روز پیش به اتفاق چندتن از دوستان، میهمان یکی از دوستان ایرانی بودیم که در دانشگاه اُوساکا مشغول به تحصیل هستند. جمعی گرم و صمیمی که یادآور افطارهای گرم خانواده ها در عصرهای رمضان ایران بود. افطارهایی که طعم شیرین گِردهم بودن دوستان و فامیل و خاطراتشان بارها در ذهن مرور می شود خصوصاً برای کسانی که به هر سبب و به هر تقدیر در هوایی دور از هوای کشور تنفس می کنند و روزگار می گذرانند. 

به تناسب مجالسِ ایرانی و گِردهم بودنهای ایرانی، صحبت و حرف و کلام از جاهای مختلفی گفته شد تا بحث رسید به غذاهای ژاپنی ها و تغذیه ژاپنی . یکی از دوستان حاضر در جمع که از ایرانیان مقیم ژاپن بود و حدود بیست سال است که در این کشور زندگی می کند و در ژاپن تشکیل خانواده داده، توضیحاتی در مورد دقت و وسواس مردم ژاپن در تغذیه شان داد و اینکه چقدر رژیم غذای ژاپنی رژیم سالمی است. اینکه راز طول عمر مردم ژاپن و چاق نبودن ژاپنی ها همین نحوه تغذیه است . رژیم غذایی که در آن روغن، نمک،  گوشت، نوشابه و ... کم مصرف می شود و در عوض سبزیجات، غذاهای دریایی ،سوپ و ...بیشتر وجود دارد. تغذیه ای که در "هر وعده" اساساً با «تنوع» همراه است ولی از انواعِ مختلف غذا در هر وعده، «مقدار کمی» مصرف می شود. کمی میگو، کمی سبزی بخارپز شده، کاسه کوچکی برنج، یک لیوان کوچک چای سبز، یک قطعه کوچک گوشت ماهی ، یک کاسه اُودن (که همان رشته خودمان است) و یک نصفه تخم مرغ آب پزشده نمونه ای از یک وعده غذای ژاپنی است که در آن چندین نوع غذا ولی از هر کدام کمی، تناول می شود. (۱)

دوست ایرانی ما که سالهاست در ژاپن بوده توضیح داد که اینهمه "سالمندانی" که در شهرها و در متن و بطن جامعه ژاپنی می بینید یکی از مهمترین ریشه هایش همین تغذیه سالم است . در میان حرفهایش مثال جالبی زد. می گفت پدر یکی از دوستان ژاپنی اش اخیراً فوت کرده است. دوست ژاپنی ایشان تاسف می خورده که هنوز برای فوت پدر زود بود و چقدر حیف. سن و سال را از دوست ژاپنی اش پرسیده بوده و شنیده بود:«نود و چهارسال». می گفت واقعا امید به زندگی تا نود و چندسالگی در میان اینها چیز عجیبی نیست. پس چرا ما در میان خود افق زندگی را اینقدر کوتاه ترسیم می کنیم . می گفت که این پدر ژاپنی فقط نزدیک به چهل و چهارسال از دولت حقوق بازنشستگی گرفته! می گفت به اندازه عمر یک آدم فقط طول دوران بازنشستگی این بابا بوده! خوب ما چرا اینطور نباشیم ؟! دوست ایرانی ما می گفت که: نشسته ام حساب کرده ام ایشون در طول این سالها نزدیک به دویست میلیون ین ، حقوق بازنشستگی گرفته (!). حساب کرده ام که دولت ژاپن چهارده سال بیشتر از دوران خدمت سی ساله به ایشان حقوق بازنشستگی داده است (!)...

بحث رسید به امید به زندگی و اینکه چه خوب است امکانات برای حضورِ سالمند در متن و بطن اجتماع فراهم باشد و «یک فردِ هفتادساله»، "سالمندِ از کار افتاده" محسوب نشود بلکه یک فرد هفتادساله بداند تا حدود بیست و چندسال دیگر قرار است زندگی کند؛ برنامه داشته باشد و سرزنده باشد...(۲)

داشتم فکر می کردم که حرصِ به زندگی امری نکوهیده است اما وجود امید به زندگی امری پسندیده و معروفی قابل توجه است . چه خوب است که زندگی را افقی طولانی تر و عمر را فرصتی بلند تر برای برخورداری از زیبایی های هستی بدانیم. چند روزی است در میان ادعیه ماه مبارک رمضان این دعا مرتب به ذهن می رسد:

اللهم انی اسئلک اَنْ تُطيلَ عُمْرى وَتُوَسِّعَ عَلَىَّ رِزْقى وَتُؤدِّىَ عَنّى اَمانَتى وَدَيْنى

پروردگارا از تو می خواهم که طولانی کنی عمر مرا و واسع قرار دهی رزقم را و ...

این تعبیر "اَن تُطیل عُمری" خیلی برایم جالب است که در ادعیۀ هر روزۀ این ماه وارد شده . آری برای آنکه زندگی را فرصتی برای دیدن و آموختن و خوب زیستن می داند (یا به تعبیر حافظ تماشایِ باغِ عالم ) چه بهتر از فرصت عمر طولانی . این تعبیر حافظ را ببینیم :

مرادِ دل زِ تماشایِ باغِ عالم چیست ؟

بدستِ مردمِ چشم از رخِ تو گل چیدن !

۱- در باب این بحث ، گزارش خبری که حسب اتفاق دیروز در شبکه های خبری مانند بی بی سی مطرح شد قابل تامل است . در این گزارش قید شده بود که اخیرا بسیاری از رستوران های بزرگ کشورهای اروپایی به تهیه غذاهای ژاپنی متمایل شده و این امر به حدی رسیده که سفر به ژاپن برای سرآشپزهای اروپایی متداول شده است . در این راستا مرکزی در توکیو تشکیل شده تحت عنوان « آکادمی سوشی توکیو» که سرآشپزهای هتل ها و رستوران مطرح ، از سراسر جهان ، به این مرکز آمده و در دوره های آموزشی سوشی که به مدت ۸ هفته و با مبلغ ۱۰هزار دلار برگزار می شود شرکت نمایند. در پایان این دوره ها مدرک رسمی به سرآشپزی هایی که بتوانند زیباترین و ژاپنی ترین سوشی ها را ( در زمان مشخص)  تهیه کنند اعطا می شود.   

۲-  البته در بحث "حضور سالمند در اجتماع" مباحث دیگری نیز قابل تامل است که از آن جمله پر کردن اوقات سالمند، اشتغال پاره وقت ، امکانات مناسب حمل و نقل شهری و ...  است که در این خصوص در متنی مجزا به تفصیل صحبت خواهیم کرد.

* مطلب مرتبط در این وبلاگ : نوشتار مورخ ۲۰/۱۲/۸۷  تحت عنوان : نه برای لقمه ای نان ، نهار عبرت آموز . 

* مطلب مرتبط با این بحث : نوشتاری تحت عنوان "راز طول عمر ژاپنی ها" در سایت اینترنتی مرکز مجازی مطالعات ژاپن را در این لینک ملاحظه نمایید.