داستان اسباب بازی ها (Toy Story 3)

روایتی دیگر برای دنیای بازی بچه ها  

انیمیشن Toy Story 3 از حدود یک ماه پیش در سینماهای مختلف دنیا در حال اکران است. در ژاپن نیز صف بلند مقابل بسیاری از سینماهای نمایش دهنده این فیلم و پیش فروش بلیط سانس های مختلف این فیلم در حدی بود که بسیاری از مردم ناچار می شدند که در سانس انگلیسی زبان  ( و نه به زبان ژاپنی ) این فیلم را تماشا کنند. 

شاید زمانی که اولین قسمت فیلم  در سال ۱۹۹۵ وارد بازار شد کسی گمان نمی کرد که قرار است این انیمیشن قوی، به صورت طولانی مدت وارد دنیای بازی بچه های "دنیای معاصر" شده، گام به گام با آنها همراه شده و بعد از حدود ۱۴سال قسمت سوم این مجموعه نیز وارد بازار سینما شود.  "اَندی" کودک صاحب عروسک ها که در Toy Story 1 کودکی خردسال بود امروز در سال ۲۰۰۹ بزرگ شده و (بنا به تعبیر فیلم )در آستانه رفتن به کالج است. اندی سنش برای داشتن اسباب بازی دیگر خیلی زیاد شده و در این بین اسباب بازی ها از سرنوشت نا معلومی که در انتظارشان هست وحشت دارند. اسباب بازی ها در این قسمت خودشان را به آب و آتش میزنند تا که نکند دیگر دوست داشته نشوند و به عنوان زباله از خانه و اتاق اندی دور ریخته شوند... . برای من که Toy Story 1 را به همراه یکی از کودکان فامیل حدود ۱۳ سال پیش دیده بودم و آن کودک دیروز ، دانشجوی ترم دو دانشگاه امروز است ، این نقش "اندی" خیلی مفهوم بود و هست.

 ۱۴ سال پیش Toy Story 1 ساخته شد . حدود هشت سال پیش نیز Toy Story 2 وارد بازار شد و دو قسمت این روایت جذاب از عروسک بازی "اَندی " تا کنون شاید میلیاردها بار توسط میلیون ها کودک در نقاط مختلف دنیا دیده شده باشد. "اندی" و اسباب بازی محبوبش " وودی " و اسباب بازی فضایی اش "باز " شاید برای بسیاری از کودکان و نوجوانان دنیای معاصر از برخی اعضای فامیلشان شناخته شده تر و آشنا تر باشند. آری این قدرت حیرت آور و اعجاب آور دنیای سینماست. سینمایی که آبشخور آن در غرب ترین نقطه غرب است و چهره های آشنایش امروز نه فقط برای دنیای "آدم بزرگ ها" که برای دنیای عروسک بازی کودک ها نیز آشناترین آشناهاست. زبان سینما وقتی که به همراه یک عقبۀ قوی از عنصر "خیال" با تکنیک در هم می آمیزد زبانی می شود گویا و تاثیر گذار که نمونه این امر را در سه گانه زیبا و جذاب Toy Story  شاهدیم. سه گانه ای که در هر یک از بخشهای آن، نمونه های بسیار عالی از درهم آمیختن هنر داستان پردازی، چهره نگاری و دوبله را شاهد بوده ایم. 

 Toy Story  روایت ظریف، جذاب و دقیقی است از یکی از مهمترین مولفه های دنیای کودکی :«اسباب بازی»، «عروسک» و عروسک بازی. در هر سه قسمت این روایت ظریف و حرفه ای به موضوع "کودک" و کارهای کودکانه پرداخته نشده و حتی در زمینه "بازی کودکانه" نیز تنها صحنه ها و اشارات کوتاهی وجود دارد . هر سه قسمت مبتنی بر اتفاقاتی است که « بینِ اسباب بازیها» می افتد . اما جدای از تصویرگری قوی و چهره پردازی حرفه ای در طراحی چهره کارکترها، عنصر خیال چنان زیبا و ظریف در این عرصه حضور دارد که ذهن بیننده را به زیبایی با خود همراه می کند: ببینندۀ خردسال و بیننده بزرگسال ؛هر دو را باهم !! در این نوبت سوم از این سه گانه نیز همچون دو نوبت قبل گفتگوهای "باز" و "وودی" (خصوصا با صدای پرطنین و دوبله عالی تام هنکس)  به قدری جذاب و گیراست که ناگهان می بینی براستی با احساسات ساده و پرهیجان این دو اسباب بازی همراه شده ای و غرق در نگرانی های این دو، نگرانی که نکند اَندی دیگر اسباب بازیهایش را دوست نداشته باشد!

اما نکته ای که در مورد Toy Story 3هم همچون بسیاری فیلم ها و آثار برجسته هنری چندقسمتی می توان به آن اشاره کرد اینکه در عمده موارد مشابه، همیشه «قسمت اول» اثر هنری موفق تر، جذاب تر، و تاثیر گذار تر بوده است. در Toy Story هم به جرات می توان گفت که موضوع داستان در بخش اول برای ذهن کودک قابل درک تر و جذاب تر است. به عنوان مثال می توان به صحنه های پایانی Toy Story 3 اشاره کرد که اسباب بازیها در محوطه بازیافت زباله شهر گرفتار می شوند و از مراحل مختلف بازیافت فرار می کنند. مفهوم "بازیافت زباله" و مراحل گوناگون آن برای یک کودک حتی تا حدود شش هفت ساله نیز شاید خیلی قابل درک نیست . نمونه این موضوع در قسمت دوم این سه گانه نیز وجود داشت. عروسک ها در فرودگاهها به بخش توزیع چمدانهای فرودگاه می روند و این فضایی نیست که یک کودک دیده باشد یا بتواند براحتی درک صحیحی از آن داشته باشد . در مجموع شاید بتوان قسمت اول این مجموعه را در چشمان یک کودک پنج شش ساله،موفق تر یا به تعبیر دقیق تر، "کودکانه تر" ارزیابی کرد.

 امروز گویی زبانِ سینما، به زبان مشترک همه کشورهای دنیا تبدیل شده است. در همه کشورهای گوناگون این عالم با تمام زبانها و خُلقیات متفاوت، زبان مشترکی هست به نام زبان سینما. امروز کدام دانشجویی را در کدامین کشور دنیا می توان یافت که در سالهای شیرین خردسالی بارها و بارها «همراه با» اندی، با اسباب بازیهایش بازی نکرده و بارها و بارها همراه با "هری پاتر" و "شِرِک" در سرزمین رنگارنگ خیالات دوران کودکی سفر نکرده باشد؟ نسل جوان دنیای امروز نسلی است که نه تنها چهره و خلقیات بُروس ویلیس و تام هنکس و تام کروز را می شناسد که از دوران کودکی اش نیز شاید بیشترین خاطراتش به شخصیتهایی چون "وودی" و "باز" و... باز می گردد. این واقعیتی است که به طور جدی جای تامل دارد. امروز اندی ۲۰۰۹ را هم دیدیم . در این فکرم که آیا اندی ۲۰۱۵ را هم خواهیم دید؟ آیا "اندی " با آن نسلی که امروز در نقاط مختلف دنیا تازه وارد دانشگاه شده بازهم همراه خواهد شد یا اینکه آنها را ترک خواهد گفت ؟ آیا اندی این نسل را به سایر چهره های بزرگسال سینمای هالیوود واخواهد گذارد یا باز هم ما شاهد برش دیگری از زندگی اندی و خانواده اش خواهیم بود؟! فراموش نکنیم که در پایان فیلم عروسک ها به دختربچه خردسال همسایه هدیه می شوند. گمان نمی کنم که Toy Story 3 پایان نقش آفرینی " باز" ، " وودی" و سایر اسباب بازیهای اندی باشد. به گمان من که "به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقی است! ..."^{(۱)  (۲)} 

۱- تا کنون صدها بازی کامپیوتری ساخته شده که کارکترهای آن "باز" و "وودی" بوده اند . میلیون ها عروسک از این دو چهره انیمیشنی ساخته و در عروسک فروشی ها فروخته شده است. در مجموع باید گفت پروژه تولید Toy Story برای طراحان و مجریان آن پروژه موفقی بوده است . پروژه ای با یک گستره اثرگذار به وسعت لحظات شیرین و به یاد ماندنی دنیای کودکیِ کودکان کشورهای مختلف دنیا .

۲- یکی از بستگان می گفت دختر پنج ساله من شاید تا به حال بیش از چهل بار CD فلان کارتن سیندرلا را دیده است.  بارها و بارها وقتی که رفته ام تا بچه را از کارتن دیدن جدا کنم خودم هم نشسته ام و پا به پای او تا آخر کارتن را تماشا کرده ام! کارتنی که بارها دیده ام !

سینمای کودک موضوعی است که در کشور ما نیز در دهه شصت و هفتاد، آثار فاخر و ارزنده ای در حوزه آن تولید شد ، لیکن متاسفانه در دهه هشتاد این موضوع مغفول ماند و توجه تهیه کنندگان و کارگردانان سینما دیگر چندان به این عرصه معطوف نیست. بی شک اهتمام جدی تر در حوزه سینمای کودک ضروری است.

* در بحث اسباب بازی و عروسک، نوشتار کوتاه و قابل تاملی از آقای محمدعلی زم رییس اسبق حوزه هنری در خبرآنلاین دیدم که خواندن آن اکنون که در بحث اسباب بازی هستیم خالی از لطف نیست.(لینک نوشتار آقای زم)