مربی خاموش

دیشب برای ژاپنی ها شب خاصی بود . مردم این کشور با اشتیاق و علاقه منتظر بازی تیم ملی فوتبالشان در برابر پاراگویه بودند. پس از برد تیم فوتبال ژاپن در برابر تیم های دانمارک و کامرون ، مردم این کشور مشتاقانه منتظر بودند تا نتیجه بازی در برابر پاراگویه را ببینند.  اگر ژاپن در این بازی می برد برای اولین بار بود که در تاریخ جام جهانی تیمش از یک هشتم نهایی به یک چهارم نهایی راه می یافت . برای دستیابی به چنین توفیقی بازیکنان ژاپنی همچون بازیکنان تیم حریف، هرچه داشتند در توان گذاشتند تا که به این موفقیت دست یابند . اما تلاش هر دو تیم حکایتگر رویارویی دو تیم با توان و قدرتی تقریبا برابر بود . نیمه اول و دوم بازی بدون گل به پایان رسید و کار به وقت اضافه کشید .

 پیش از آغاز وقت اضافه بازیکنان تیم به رسم قدیمی و سنتی ژاپنی دور هم حلقه زدند و دست بر شانه های هم دقایقی تمرکز کردند . ۱۵دقیقه وقت اضافی اول هم گلی به ثمر نرسید و کار رسید به دقایق نفس گیر و حساس وقت اضافه دوم . اما در ۱۵دقیقه وقت اضافی دوم هم رویارویی دو تیم با نتیجه گل همراه نبود . جدای از خود بازی و فراز و فرودهایش نکته جالب برای من چهره جدی، خاموش، متمرکز و آرام سرمربی تیم ملی ژاپن آقای تاکاشی اوکادا در کنار زمین بود . حتی لحظات و دقایق نفس گیر ۱۵دقیقه وقت اضافه دوم که تمام ورزشگاه در شور و التهاب و فریاد بود هم، در چهرۀ خاموش این مرد ژاپنی ، موجی از هیجان و یا رفتارهای احساسی انگیخته نشد.

وقت اضافه دوم هم تمام شد و نوبت به "پنالتی ها" رسید . پنالتی ها شروع شد اما اوکادا بازهم خاموش و و متفکر ثانیه های حساس سرنوشت تیمش را نگاه می کرد . مربی  تیم حریف، آقای خراردو مارتینو،  مضطربانه و ملتهب قدم می زد و فریاد می زد و آرام و قرار نداشت؛ ولی نگاه ساکت ،دقیق و آرام اوکادا حرص من را حسابی درآورده بود . اولین اشتباه هرتیم در پنالتی مساوی بود با پایان زحمات درازمدت این سفرطولانی تا آفریقا . دوپنالتی از هردوتیم گل شد تا اینکه ئویچی گومونو بازیکن ژاپنی اشتباه تاریخی را مرتکب شد و ضربه اش در پنالتی سوم به دیرک دروازه خورد . آه از نهاد همه بازیکنان و تماشاگران ژاپنی درآمد و کاخ شیشه ای بلند آرزوها در دم فروشکست . دوربین بلافاصله تیم مربی گری ژاپن را در کنار زمین نشان داد . شگفتا که حتی در این لحظه هم در چهره اوکادا هیچ تغییری ایجاد نشد . با همان سکوت متفکرانه قبل ایستاده بود. آه نفس بُر از نهاد همراهان اوکادا هم برآمد اما او حتی تکان هم نخورد .

بازی تمام شد و تلویزیون ژاپن به مدت چند دقیقه تصاویر متعددی از اشک ریختن بازیکنان و گریه تماشاچیان را نشان داد . پس از دقایقی اوکادا  امّا آرام روبروی دوربین NHK قرار گرفت و با ستایش از بازیکنان تیمش گفت : " زانّن دِشتا نِه ( خیلی حیف شد) ...شاید من آنطور که باید تلاش نکرده ام. " 

اگر همچون جام جهانی سالهای قبل این بازی را دیده بودم، نحوه رفتار این مربی برایم قابل درک و هضم نمی بود . اما امروز خوب می توانم بفهمم رفتار تاکاشی اوکادا را . رفتار آرام و "به ظاهر" بی احساس او برای من امروز سمبلی است از رفتار مدیریت در اداره این کشور . مدیریت، بدون سر و صدا به کارِ "هدایت" مجموعه تحت امرش می پردازد. نه مصاحبه های مکرر با رسانه ها ، نه رفتارهای هیجانی ، نه دیگر رفتارهای نمایشی که امروزه در دنیا مُد شده ، را در رفتار مدیران ژاپنی نمی بینی . تمرکز بر اصل کار و دوری از حواشی .^(۱) امروز که در چارچوب منضبط ، جدی و پیگیر سیستم آموزشی این سرزمین قرار گرفته ام رفتارهای اوکادا برایم ملموس و مفهوم و آشناست . چهره اوکادا در کنار زمین و سکوتش ، چهره و سکوت یک مدیر ژاپنی بود .  

۱- جداً به این باور رسیده ام که «رسانه» به یکی از بدبختی های امروز مدیریت "اجرایی" در سرزمین ما تبدیل شده است . رسانه نقش و جایگاهی دارد که افراط و تفریط و عبور از برخی حدود آن باعث می شود تا آفت سیستم مدیریتی شود . در شهر شیراز هر روز صبح ۶ روزنامه چاپ و منتشر می شود . یک بار با یکی از دوستان صحبت بود می گفت: «۶روزنامه سمبلی است از فضای فرهنگی در این شهر» . اما شش روزنامه نه سمبلی است از فرهنگ و نه سمبلی از دموکراسی . می بینی فلان مدیر راهسازی یا راه آهن یا نفت و گاز به همان اندازه که به فکر پروژه اجرایی اش است در فکر مصاحبه با روزنامه هاست . ۶روزنامه یعنی که هر روز صبح راجع به اتفاقات یک شهر کوچک به اندازه ۶روزنامه "حرف" زده می شود . آخر چقدر حرف ؟ ... در فضای کشور هم مشابه همین بساط برپاست .می بینی اینهمه سایتهای متعدد سیاسی همه با هم مشغول گفتن و نوشتن مکررات اند. حرف و حرف.  ... مقصود و منظور انتقاد از فرد یا گروه خاصی نیست که بحث، بحث کمتر حرف زدن و بیشتر عمل کردن است... سکوت و عمل، به دور از فضای هیجان و احساسات .